სტრესი და მისი მართვის წესები

ცნობილია, რომ სტივ ჯობსი განსაკუთრებული „ვორკაჰოლიკი“ იყო და ჯანმრთელობის შესანარჩუნებლად, უცნაური წესებიც ჰქონდა, მაგალითად, მისი კვების რაციონი, ხშირად მხოლოდ ხილისა და სტაფილოსგან შედგებოდა. ჯობსის ყოფილი თანამშორმელი და ჯანსაღი ცხოვრების ქოუჩი, ნიზ ბიჰეშდი იხსენებს, რომ სწორედ ჯობსისგან ისწავლა ჯანმრთელობასა და კარგად ყოფნაზე ზრუნვა, რამაც მისი კარიერაც კი შეცვალა. დღეს ბიჰეშდი ჯანსაღი ცხოვრების ქოუჩია და მისი კომპანია Prananaz ემსახურება Fortune 500 -ის რეიტინგულ ორგანიზაციებს გუნდის წევრებისთვის ჯანსაღი ცხოვრებისა და ფსიქოლოგიური ჯანმრთელობის პროგრამების შექმნაში (კომპანიის სახელი მოდის სანსკრიტული prana-გან,რაც სიცოცხლის ენერგიას ნიშნავს).ბიჰეშდი ამბობს, რომ მისი ქოუჩინგის პროგრამები კი ყოველთვის სრულდება იმ რჩევებით, რაც მან სტივ ჯობსისგან მიიღო, ესენია: შეჩერდი, ამოისუნთქე, ამოირჩიე, გახდი საკუთარი ჯანმრთელობის CEO.

ბიჰეშდის წიგნი, სტატიები და ქოუჩინგის პრაქტიკაც, სტივ ჯობსისგან მიღებული ცოდნითა და რჩევებით არის შთაგონებული. როგორც ჩანს, ცნობილმა ლიდერმა მასზეც წარუშლელი შთაბეჭდილება დატოვა და ბიჰეშდი ჯობსისეული, ‘კარგად ყოფნის“ რუტინის მრჩეველი და მიმდევარია.

რას გულისხმობს ჯერ ჯობსისა და შემდეგ კი ბიჰეშდის ჯანსაღი ცხოვრებისა და კარგად ყოფნის წესები?

პირველი: დაფიქრდი, შეარჩიე და ყოველდღე გააკეთე ის, რაც ძალიან გიყვარს

ბიჰეშდი ამბობს, კარგად ყოფნისთვის აუცილებელია იმ საქმეზე ან აქტივობაზე დროის დახარჯვა, რაც ადამიანს უყვარს, სიამოვნებას ანიჭებს. თუ ეს სამსახური და სამუშაოა, „ოვერთაიმი“უარყოფით გავლენას არ მოახდენს ადამიანის კარგად ყოფნაზე, პირიქით, არასამუშაოო საათებშიც კი მუშაობა ადამიანის კარგად ყოფნას განაპირობებს, რადგან ის კეთების პროცესშია და მაქსიმალურად ჩართულია პროცესში. სტივ ჯობსისთვის Apple -ის მართვა საყვარელი საქმე იყო, ნიზ ბიჰეშდისთვისაც ასევე აღმოჩნდა, საკუთარი კომპანიის შექმნაზე დახარჯული უამრავი დრო, მის კარგად ყოფნას განაპირობებდა, რადგან აკეთებდა საყვარელ საქმეს და გადაღლის შეგრძნება არ ჰქონდა.

რა თქმა უნდა, ყველას არ უყვარს ის სამუშაო, რომელსაც ასრულებს. ასეთ შემთხვევაში, ადამიანის გაცნობიერებული მცდელობა გააკეთოს რაღაც, რაც ძალიან უყვარს ყოველდღიურად, დროის კონკრეტულ მონაკვეთში, მნიშნველოვანია და ფსიქოლოგიური ჯანმრთელობის შენარჩუნებს ეხმარება. საკუთარ თავში ინვესტირება და საყვარელი საქმიანობის დაგეგმვა თუნდაც კალენდარში, ადამიანის განწყობას და კარგად ყოფნას მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს.

მეორე: არსებობს სხვადასხვა ტიპის სტრესი და უნდა ვიცოდეთ მათი მართვა

სტრესი ყოველთვის ნეგატიურ მდგომარეობად მოიაზრება. ქრონიკული სტრესი ჯანმრთელობის დამანგრეველია. თუმცა, არსებობს რუტინა და ქცევები, რომელიც სტრესს მართვადს ხდის, აქცევს ჩარჩოებში და ადამიანს მისი განეიტრალებით ტკბობაც შეუძლია. ამისთვის კი მნიშვნელოვანია ადამიანმა გაიაზროს რა ტიპის სტრესს განიცდის, რა არის აქტიური სტრესორები და რამ განაპირობა მათი გააქტიურება. როდესაც სტრესის ტიპი და გამომწვევი მიზეზები ცნობილია, ადამიანს შეუძლია, თუნდაც ცოტა ხნით, მოშორდეს სტრესის ადგილს ან ტვინს სხვა საფიქრალი შესთავაზოს. სტრესის მართვა დღეს უნარია, რომელიც სწორედ ასეთ რეაქციას მოითხოვს ადამიანისგან და არა სტრესის აყოლას, რომელიც ჯანმრთელობისთვის განსაკუთრებით საშიშია.

არსებობს სასურველი სტრესი? ბიჰეშდი საკუთარ კლიენტებს სამი ტიპის სტრესის მართვას ასწავლის: მწვავე, ქრონიკული და ნორმალური. მწვავე სტრესი, ფაქტიურად, ყოველდღიური სტრესია, რომელიც ადამიანს რთულ და კრტიკულ გამოწვევებს უქმნის. ესაა სტრესი რომლსაც უნდა ვებრძოლოთ ან გავეცალოთ. ქრონიკული სტრესი გაცილებით შაშიშია, რადგან ის უხილავია, ფარული და ადამიანის განწყობაზე მოქმედებს- იწვევს დეპრესიას, უიმედობას და აპათიას. ნორმალური სტრესი კი ესაა ‘ხანდახან’ წარმოქმნილი სტრესი, რომელიც ადამიანის კარგად ყოფნის მცდელობისას გამოჩნდება ხოლმე, ან როდესაც ადამიანი რაღაც ახლის ან განსხვავებულის გაკეთებას, შექმნას ცდილობს. ასეთი სტრესის შედეგი კი ადამიანის გადაყვანაა „ღელვის“ ან „კომფორტის ზონაში“

ვინაიდან ქრონიკული სტრესი ყველაზე საშიშია, ბიჰეშდი გვთავაზობს გავიაზროთ, გავარკვიოთ რა ტიპის სტრესს ვებრძვით და დავარქვათ სახელი; დავფიქრდეთ, რა ქცევა ან ფიქრი გაანეიტრალებდა ამ სტრესს (ეს შეიძლება იყოს რჩეული ბენდის მუსიკის მოსმენაც) და დავგეგმოთ, რა იქნება ჩვენი რეაქცია თუ კიდევ თუ შემოგვიტევს სტრესი. ამ მიდგომის მიზანია ადამიანმა ისწავლოს არა მხოლოდ „სტრესთან ერთად ცხოვრება,“ არამედ მისი ამოცნობა და შემდეგ კი მართვა. ყოველდღიურ და ნორმალურ სტრესებს შორის ადამიანის ყოფა ასატანია, ქრონიკული სტრესი კი საფრთხეა.

მესამე: რუტინა და რიტუალები ადამიანს აძლიერებს

ჯანსაღი ცხოვრებისა და კარგაფ ყოფნისთვის უნივერსალური წესები ნამდვილად არსებობს, როგორიცაა საკმარისი ძილი, ჯანსაღი კვება, მოძრაობა და ფიზიკური აქტივობა. ამ უნივერსალური წესების გარდა, ბიჰეშდის ე.წ. RPM პრაქტიკაც საინტერესო აღმოჩნდა, რომელიც გულისხმოს დილის მტკიცე რუტინას: ადგომა, აბაზანის მიღება, მედიტაცია და შემდეგ 20-30 წუთი მოძრაობა. ცხადია, ეს უნივერსალური რჩევა არ არის, მაგრამ ქოუჩის რჩევაა დღის დაწყებისთვის ისეთი რუტინის შექმნა, რაც დღის განმავლობაში კარგ განწყობასა და კარგად ყოფნას დაეხმარება. საინტერესოა, რატომ? აღმოჩნდა, დღის რუტინის შენარჩუნება ადამიანს უქმნის განცდას, რომ მას შეუძლია აკონტროლოს საკუთარი ცხოვრება, ეს კი სტრესთან გამკლავებისთვის აუცილებლია, განსაკუთრებით კი ქრონიკულ სტრესთან.

სტრესი, შფოთი და ღელვა განსაკუთრებით გაიზარდა პანდემიის პერიდში. ადამიანებში იმატა დეპრესიამ, ძალადობამ, დამამშვიდებელი აბების მიღების ქცევამ. როგორც ჩანს, პანდემიამ კარგად ყოფნის სურვილი და მცდელობაც კი დააზიანა. პანდემია ნელნელა უკან იხევს, სტრესებს კი აუცილებლად დაგვიტოვებს. ამიტომ, სტრესების ამოცნობისა და მათთან გამკლავებისთვის ბიჰეშდის რჩევების გათვალისწინება ან საკუთარი ტაქტიკის შემუშავება დაგვეხმარება პოსტპანდემიურ, ახალ „ახალ რეალობასთან“ ადაპტაციაში.